Modernistyczna ikona Pruszkowa wpisana do rejestru zabytków. SDH „Społem” zyska ochronę

Ta decyzja już wzbudza żywe reakcje mieszkańców i internautów.

SDH „Społem” w Pruszkowie oficjalnie zabytkiem

Decyzją Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Marcina Dawidowicza do rejestru zabytków trafił Spółdzielczy Dom Handlowy „Społem”, wzniesiony w latach 1961–1965 według projektu architekta Tadeusza Mycka. Obiekt powstał jako część sieci sklepów Powszechnej Spółdzielni Spożywców.

W uzasadnieniu podkreślono, że jest to „jeden z najnowocześniejszych sklepów wielkopowierzchniowych w regionie” swoich czasów. Budynek powstawał według modernistycznych zasad, łącząc funkcjonalność i estetykę — a to dziś najważniejszy argument za jego ochroną.

Jak czytamy dalej w decyzji konserwatora:

„Kompozycja architektoniczna domu handlowego została opracowana w oparciu o rozwiązania typowe dla modernizmu […]. Najważniejszym zabiegiem kompozycyjnym było nadwieszenie ostatniej kondygnacji o 2-spadowym pogrążonym dachu, na którym wyeksponowane zostały jedne z pierwszych reklam neonowych na terenie miasta”.

Dlaczego budynek uznano za cenny? Architektura i historia obiektu

SDH „Społem” wyróżnia się charakterystyczną bryłą: geometryczną, z przeszklonymi ścianami, masywnymi podcieniami oraz nadwieszoną kondygnacją. Co więcej, we wnętrzu zachowały się reprezentacyjne schody o monolitycznej formie i ażurowej balustradzie — element, który konserwator określił jako „centralny punkt kompozycyjny budynku”.

Modernistyczne rozwiązania były w latach 60. świadectwem nowoczesności, którą pruszkowianie pamiętają do dziś. „To było wydarzenie. Powiew nowoczesności” – wspomina jedna z mieszkanek.

Wśród istotnych walorów wymieniono również pierwszy w mieście neon Społem, który wielu komentujących chciałoby zobaczyć odrestaurowany. „Teraz czekam, jak znów zabłyśnie neon Społem” – pisze jeden z internautów.

Mieszkańcy komentują decyzję konserwatora

Reakcje pod oficjalnym wpisem Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków są wyjątkowo liczne i skrajnie różne. Część mieszkańców wyraża wdzięczność za ochronę modernistycznej architektury:

– „Jeden z niewielu przykładów modernizmu zostanie z nami w Pruszkowie” – pisze jeden z komentujących.
– „To jest bardzo dobra decyzja” – dodaje inny użytkownik.

Inni z kolei nie kryją niezadowolenia:
– „Ależ to paskudztwo” – stwierdza jeden z internautów.
– „Relikt PRL, czas wybudować w tym miejscu coś nowoczesnego i ładnego” – ocenia kolejny.

Są też głosy wskazujące, że wpis może powstrzymać deweloperów:
– „No to deweloperzy w rozpaczy. A już zacierali ręce”.

Część komentujących wyraża nadzieję, że efektem wpisu będzie usunięcie banerów i odsłonięcie oryginalnych przeszkleń:
– „Bez widocznych przeszkleń ta bryła traci jakość…” – zauważa mieszkaniec.

Co oznacza wpis do rejestru zabytków?

Wpisanie SDH „Społem” do rejestru zabytków oznacza, że wszelkie prace remontowe, przebudowy czy zmiany elewacji muszą być konsultowane i zatwierdzane przez konserwatora. Nie można również wyburzyć obiektu ani dokonywać zmian naruszających jego wartość historyczną czy estetyczną.

Zgodnie z przepisami, właściciel może jednak ubiegać się o dotacje lub preferencyjne warunki finansowe dla inwestycji konserwatorskich. To daje szansę na przeprowadzenie renowacji, o której marzy część mieszkańców.

Czy modernizm wraca do łask?

W dyskusji pod decyzją wiele osób zwraca uwagę, że modernistyczna architektura w Polsce wciąż bywa niedoceniana. „Takich modernistycznych brył mamy coraz mniej” – zauważa jeden z komentujących. Dlatego wpis SDH „Społem” do rejestru zabytków bywa postrzegany jako krok w stronę docenienia powojennego dziedzictwa.

Co o tym myślicie? Udostępnijcie artykuł lub napiszcie w komentarzu swoją opinię o wpisie SDH „Społem” do rejestru zabytków.

Czytaj więcej: